Hút thuốc lá là nguyên nhân của nhiều bệnh mạn tính, nan y và nguy hiểm đối với sức khoẻ và đời sống con người như: bệnh ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch và các bệnh khác. Ngoài những tác hại của hút thuốc lá đối với sức khoẻ (ảnh hưởng trực tiếp hoặc gían tiếp), hút thuốc lá còn gây những tổn thất lớn về kinh tế trong gia đình và xã hội.
Theo báo cáo của tổ chức y tế thế giới (WHO), hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, thuốc lá giết chết hơn 8 triệu người trên toàn cầu mỗi năm. Trong đó hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong dù không hút thuốc nhưng tiếp xúc với khói thuốc một cách thụ động. Trong khói thuốc có khoảng 7.000 chất hóa học, trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây ra 25 nhóm bệnh khác nhau, bao gồm 11 loại bệnh ung thư, các bệnh tim mạch, các bệnh về hô hấp và ảnh hưởng sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ giới. Ước tính cứ 2 người hút thuốc lá thì có 1 người sẽ chết sớm, trong đó ½ số ca tử vong xảy ra ở tuổi trung niên
Ở Việt Nam, các bệnh liên quan đến thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, khoảng 40.000 ca tử vong mỗi năm - tức là hơn 100 người chết vì thuốc lá mỗi ngày. Nếu không có can thiệp khẩn cấp, ước tính số tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá mỗi năm sẽ tăng lên thành 70.000 người vào năm 2030. Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất thế giới với 47,4% nam giới trưởng thành hút thuốc, tỷ lệ nữ giới hút thuốc thấp hơn, chỉ chiếm 1,4% nữ giới trưởng thành.
Để thực hiện có hiệu quả Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, cũng như các văn bản chỉ đạo của các cấp về triển khai công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Năm 2023, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chọn thông điệp “Chúng ta cần thực phẩm, không cần thuốc lá”làm chủ đề cho Ngày thế giới không thuốc lá 31/5.
Tại Điều 11, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá “Cơ sở y tế là địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và trong phạm vi khuôn viên” nên Trung tâm y tế huyện Tuy An đã quyết tâm triển khai thực hiện “Cơ sở y tế không khói thuốc lá”.
Trung tâm y tế huyện Tuy An hiện có số nhân viên và người lao động còn đang hút thuốc lá là: 14 người (trong đó: hệ điều trị 05 người, hệ dự phòng: 04 người, Y tế xã, dân số: 05 người) và 17 các cơ sở y tế trực thuộc đang hoạt động, đặc biệt là hệ điều trị tại tuyến huyện, là một cơ sở rộng lớn, hàng ngày số bệnh nhân đến khám bệnh trung bình khoảng 350 người, hàng trăm bệnh nhân điều trị nội trú, đi kèm với người nhà, người nuôi bệnh và số khách đến liên hệ công tác…tính cả khoảng trên 1.000 người đến cơ sở này mỗi ngày. Nên bệnh nhân, người nhà bệnh nhân, khách đến giao dịch, làm việc hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện là điều không thể tránh khỏi. Để xây dựng 17 cơ sở y tế trực thuộc TTYT huyện thực hiện “Không khói thuốc lá” là không dễ dàng chút nào. Tuy nhiên, với tác hại nguy hiểm của thuốc lá đối với sức khoẻ, đời sống con người, gây những tổn thất lớn về kinh tế trong gia đình và xã hội. Là đơn vị sự nghiệp y tế, nên TTYT luôn quan tâm đến công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá ngay tại đơn vị và trong cộng đồng nhằm góp phần nâng cao kiến thức, nhận thức trong các cấp lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân về tác hại của thuốc lá và tầm quan trọng của việc phòng chống THTL đối với sức khỏe con người.
Các nội dung Trung tâm y tế đã triển khai:
1. Về công tác tổ chức:
- kiện toàn lại Ban chỉ đạo phòng, chống tác hại của thuốc lá theo Quyết định số: 150/QĐ-TTYT, ngày 29/5/2023 v/v thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tác hại của thuốc lá gồm 17 đồng chí. Đồng thời phân công nhiệm vụ cụ thể từng thành viên trong Ban Chỉ đạo.
- Ban chỉ đạo đã xây dựng Kế hoạch số 103/KH-TTYT, ngày 29/5/2023 về triển khai các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2023 và Kế hoạch số: 140/KH-TTYT, ngày 07/8/2023 về xây dựng đơn vị là địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và trong phạm vi khuôn viên theo Thông tư 11/2023/TT-BYT, ngày 11/5/2023 của Bộ Y tế Quy định về thực hiện địa điểm cấm hút thuốc lá và xét tặng giải thưởng môi trường không thuốc lá.
2. Công tác tuyên truyền, giáo dục về tác hại của thuốc lá:
- Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng uỷ, Ban giám đốc, ban chỉ đạo đã tổ chức quán triệt cho tất cả đảng viên trong các chi, đảng bộ, các viên chức, người lao động gương mẫu thực hiện nghiêm lúc Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, cũng như các văn bản chỉ đạo của các cấp về Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt các viên chức, đảng viên, người lao động còn đang hút thuốc lá cần thực hiện nghiêm túc việc “không hút thuốc thuốc lá tại các nơi quy định theo Luật PCTHTL”. Đồng thời phối hợp các tổ chức đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho viên chức, hội viên, đoàn viên về tác hại của thuốc lá, các biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá. Quán triệt đảng viên, viên chức, hội viên, đoàn viên là những người có trách nhiệm trực tiếp tuyên truyền về tác hại của thuốc lá trong nhân dân, tư vấn cho người bệnh, người nhà bệnh nhân về tác hại của thuốc lá, không hút thuốc lá trong bệnh viện, cũng như cách cai nghiện qua các cuộc họp của Hội đồng người bệnh.
- Tuyên truyền, phổ biến Luật và các văn bản chỉ đạo về phòng, chống tác hại của thuốc lá và những tài liệu liên quan đến tác hại của thuốc lá (qua buổi tập huấn, hội nghị, giao ban,...). Đồng thời gửi các bài tuyên tuyền cho Đài phát thanh huyện, xã để phát thanh.
- Cử bảo vệ Bệnh viện đứng trước cổng nhắc nhở bệnh nhân, người nhà, khách đến làm việc không được hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện.
3. Trang bị các bảng, pano, biển cấm hút thuốc.
- Đã trang bị cho 17 cơ sở y tế các bảng, biển sau: pano “Xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc lá”, “Cấm hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện”, “Tiêu chí cơ sở không khói thuốc lá”, “Nội quy cơ sở y tế không khói thuốc lá” …treo ngay trước cổng ra vào, nơi đông người, trong các hành lâng, khoa, phòng.
3. Phát động hưởng ứng phong trào phòng, chống tác hại của thuốc lá trong bệnh viện, các cơ sở y tế trực thuộc và ký cam kết thực hiện:
- Phát động trong tất cả đảng viên, viên chức, người lao động và các hội viên, đoàn viên tích cực tham gia hưởng ứng.
- Quy định đảng viên, viên chức, người lao động ký cam kết không hút thuốc lá trong các cơ sở y tế và ký cam kết xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc lá giữa cá nhân với khoa, phòng, trạm y tế và giữa khoa, phòng, trạm y tế
- Sáng thứ hai chào cờ đầu tuần có lồng ghép đọc mẫu chuyện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về bỏ hút thuốc lá.
- Tổ chức triển khai các hoạt động Hưởng ứng Tuần lễ quốc gia không khói thuốc lá; Ngày thế giới không khói thuốc lá.
4. Công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá thực hiện và các biện pháp xử lý vi phạm hành chính, khen thưởng - kỷ luật:
- Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch phòng, chống tác hại của thuốc lá của đơn vị đã xây dựng.
- Thực hiện việc khen thưởng cho các cá nhân, tập thể có thành tích trong hưởng ứng phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đồng thời không xét thi đua - khen thưởng cho các đối tượng vi phạm.
- Không quyết toán tiền mua thuốc lá trong các cuộc họp, hội nghị...
- Nghiêm cấm bán thuốc lá tại các quầy dịch vụ, ăn uống, giải khát trong bệnh viện, các cơ sở y tế trực thuộc.
5. Triển khai thực hiện thí điểm phòng tư vấn cai nghiện thuốc lá:
Triển khai thực hiện thí điểm phòng tư vấn cai nghiện thuốc lá tại TTYT (Phòng tư vấn, chăm sóc khách hàng), từng bước triển khai mở rộng đến các cơ sở y tế trực thuộc.
6. Công tác báo cáo, sơ tổng kết:
Công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá được đưa vào chương trình, kế hoạch chung của đơn vị và được thực hiện báo cáo lồng ghép vào các hội nghị sơ, tổng kết hàng năm của đơn vi.
7. Những khó khăn:
- Chưa có Đội thanh tra, kiểm tra chuyên trách để đảm bảo cho việc kiểm tra, nhắc nhở, xử phạt theo quy định.
- Kinh phí còn hạn chế để triển khai thực hiện các hoạt động về phòng, chống tác hại của thuốc lá (tập huấn, tuyên truyền, trang bị các tranh, biển, pano, áp phích, băng rôn …)
- Bệnh nhân, gia đình người bệnh chỉ tư vấn, giải thích tác hại thuốc lá, nên bỏ thuốc lá và không được hút thuốc lá trong các cơ sở y tế nhưng thái độ tuân thủ thực hiện chưa cao, đơn vị không thể từ chối không cung cấp dịch vụ, cũng việc xử lý vi phạm thực hiện chưa nghiêm khiến người dân thờ ơ với quy định.
Nguyễn Thành Trung
PGĐ Phụ trách TTYT huyện Tuy An